Hà Nội Rong Ruổi Quẩn Quanh, đúng theo tên tựa sách, cuốn tạp văn này sẽ dẫn bạn đi khắp Hà Nội, về những miền xưa cũ hay ngắm nhìn hiện tại mà cũng có thể đi tới tương lai. Quẩn quanh Hà Nội - một thành phố giàu văn hoá và lịch sử - chắc chắn sẽ là một trải nghiệm đáng nhớ!
Hà Nội và những hồ nước:
Một công trình kiến trúc, một khu vực thiêng liêng, thường có một gương nước kèm theo, sẽ được tôn lên nhiều lần. Cửa đình, trước chùa, bên lăng miếu, một khuôn viên v.v… xưa này là thế, đã thành quen thuộc.
May mắn sao, Hà Nội là thành phố có nhiều gương hồ như thế.
Nhắc đến Hà Nội không thể không nhắc đến Hồ Gươm. Hồ Hoàn Kiếm có vị trí đặc biệt trong tim của bất cứ người Hà Nội, có lẽ bởi vậy nhà văn Băng Sơn dành cho nơi đây những tình cảm vô cùng nồng nàn qua những chương sách: Tượng vua Lê bên Hồ Gươm, Màu xanh quanh hồ Gươm, Em của Hồ Gươm,..
Những ngày mùa thu, nước Hồ Gươm đầy ắp. Những ngày hè gió lồng lộng, tưởng như gió lặn trong lòng hồ, chiều đến gió mới cất cánh bay lên, quạt mát cho Hà Nội. Ai đến Thủ đô mà chẳng muốn đi dạo bên Hồ Gươm để được đắm mình vào làn gió ấy.
Có lẽ vì biết rằng người dân thủ đô luôn vội vã dịch chuyển theo nhịp sống đô thị, nhà văn Băng Sơn chọn tả cả những nét đẹp mà ít ai để ý như một cách gợi nhắc chúng ta rằng hồ Gươm còn rất nhiều vẻ đẹp để khám phá. Bạn có biết quanh bờ hồ có đến hơn mười loại cây, mỗi loài cây đều có một câu chuyện riêng không? Hay bên hồ Gươm, có một bức tượng vua Lê chỉ cao khoảng 1,2 m gắn liền với truyền thuyết đã làm nên ý nghĩa của nơi này. Bức tượng nhỏ ấy đã thuộc vào loại quý hiếm ấy vậy nhưng không ai phải cũng biết đến.
Nhưng có lẽ ít ai để ý đến một pho tượng đồng khuất sau những tán lá xanh rờn. Từ một bệ đá cao chót vót hình trụ tròn, mà chân bệ choãi ra như một chiếc trống đồng lịch sử; Lê Thái Tổ, mình mặc chiếc áo hoàng bào, đầu đội mũ bình thiên, đang uy nghi cầm kiếm nhìn ra phương Bắc. Pho tượng cổ, vật còn lại vào loại hiếm của Hà Nội. Thanh kiếm đã đi vào truyền thuyết.
Những lời văn, dù chan chứa cảm xúc nhưng cũng rất mạnh mẽ, khẳng định công lao to lớn của vua Lê và ca ngợi lịch sử hào hùng của dân tộc. Hồ Gươm không chỉ là một thắng cảnh mang tính biểu tượng của Hà Nội mà còn là một di tích lịch sử đặc biệt, trường tồn với thời gian. Tình yêu của nhà văn với nơi đây cũng chính là tình yêu với đất nước mình. Là những độc giả, chúng ta như được truyền niềm tự hào và sự biết ơn đối với thế hệ đi trước và thêm phần trân trọng biểu tượng của thành phố mình.
Một biểu chiều nào đó đi dạo bên Hồ Gươm, ta nhớ lại đất thiêng từ xa xưa, Hà Nội còn lại là đất Long Đô, rồi Thăng Long, Đông Đô… mảnh đất này từng là một trong những cái nôi của dân tộc Đại Việt…
Ta đi, ta nghe trong gió hay từ đáy hồn ta, tiếng nói của cha ông, tiếng nói của Đất nước.
Với người Hà Nội, Hồ Gươm là một mảnh hồn mình. Ta không thể nào quên được cái gió xanh cứ bay lên… bay lên từ mặt hồ lồng lộng. Ta không thể nào quên những đám mây đầy lòng hồ và lòng hồ đã biến thành một khoảng trời xanh biếc… Dù đi xa ngàn dặm, ta vẫn nhớ về gương hồ xinh xắn đó, càng xa càng nhớ, càng gần càng thương.
[…] Đất nước này từng sản sinh một Lê Lợi, một Nguyễn Trãi, một Hồ Chí Minh. Đất nước này sẽ xanh tươi mãi mãi, bền vững mãi mãi, như màu xanh của bầu trời đang soi bóng xuống Hồ Gươm và đậu vào vai người anh hùng còn đứng đó.
2. Hà Nội và hoa:
Hà Nội Rong Ruổi Quẩn Quanh là cuốn tản văn được viết qua nhiều năm tháng: có bài viết vào năm 1993, có những bài khác viết vào năm 1998. Mùa này qua mùa khác, nhà văn đã kịp ghi lại những con phố Hà Nội qua những mùa hoa, mùa cây, đủ để chúng ta mường tượng một Hà Nội đẹp đẽ và thơ mộng vô cùng với những góc phố nhiều màu sắc hệt như một bức tranh. Đọc về những con phố ấy trong Hà Nội Rong Ruổi Quẩn Quanh đem lại cho ta một cảm giác hoài cổ lạ lùng khi biết rằng thời gian đã trôi qua mãi mãi và ta phải tự hỏi những nét đẹp ấy liệu đã thay đổi?
Hà Nội có những màu xanh đặc trưng, vừa quý giá như: Sấu tròn tán bốn mùa thường xanh, xà cừ hay đổ nhưng lực lưỡng như lực sĩ, sung sức nên nhiều bóng mát. Sao đen thẳng vút thách thức cùng bão tố. Hoa sữa ngào ngạt đêm thu, mùa đông lại tự treo mành. Cây sưa (xin đừng nhầm là cây sữa) hoa nở trắng ngần tháng Giêng tuy ít ngày nhưng lộng lẫy khó loài nào dám thi cùng sắc đẹp. Cây cơm nguội đẹp trong màu vàng lá. Liễu buông tóc thướt tha vào bờ nước Hồ Gươm, với dáng si tình… rồi bằng lăng tím, hoa phượng đỏ...
Cây bàng mang riêng tiếng nói của mình - tiếng nói của lịch sử và đầy mạnh mẽ. Đi khắp phố phường Hà Nội, ta bắt gặp rặng bàng ở vườn hoa Chí Linh rồi điểm xuyết dọc đường Quán Thánh và rợp bóng tại phố Tràng Thi. Đặc biệt hơn, rặng bàng Khâm Thiên đã trở thành chứng nhân lịch sử khi đứng vững giữa mưa bom đạn vào ngày 26 tháng 12 năm 1972. Vẻ đẹp cây bàng được miêu tả chi tiết với những sắc thái rất riêng từ những tán cây đến lá to bản, mạnh mẽ không để nắng lọt xuống vai người. Cây bàng gần gũi với cuộc sống đời thường, vì thế mà Băng Sơn mới gọi chúng là những công dân đặc biệt của Hà Nội.
Mùa thu trữ tình Hà Nội đầy say đắm, là bàng vẫn mướt như một loại sa tanh mà mỗi đầu cành lá đã chi chít những chùm quả chín vàng, bất chấp loài sâu róm làm thủng lá, có lúc trêu người, cây thả lộp bộp xuống vai người những quả bàng tròn mọng, rồi lăn lóc trên hè phố. Tuổi thơ ai chẳng thích ăn quả bàng đào, bàng mỡ, thoảng thơm. Quả bàng ngọt chìm trong chát, chát tan vào ngọt sẽ thành kỉ niệm tuổi học trò đuổi nhau tranh một quả bàng không thể quên mái tóc cặp trễ tràng trên chiếc lưng thon người bạn gái.
Trong những sắc màu của thủ đô không thể không kể đến sắc đỏ của cây phượng thân thuộc của tuổi học trò. Nhưng còn nhiều điều chúng ta có thể không biết về loài cây mùa hè này như xoan tây là một tên gọi khác và cây phượng chỉ mới du nhập vào nước ta khoảng trăm năm về trước… Phượng nở rộ ở phố Lý Thường Kiệt hay phố Nguyễn Công Trứ, hoa phượng rơi biến mặt đường thành những thảm đỏ thích mắt. Quả phượng với mùi ngai ngái từng là món ăn chỉ có trẻ thơ mới thích kiếm tìm. Thân thuộc và rực rỡ, cây phượng mang một dấu ấn nổi bật trong trái tim mỗi người dân Hà Nội.
Hà Nội là hoa sữa thơm vào giấc ngủ. Hà Nội xuân là hoa sưa trắng muốt đến say lòng. Mùa đông, cơm nguội trút lá để trời khoe màu xám bạc cho người tìm nhau mà tình tự. Còn mùa hè Hà Nội ơi, ta với Hà Nội cứ nồng nàn nhau, thắm đẫm nhau màu đỏ da cam, đỏ xôi gấc, đỏ những cây bốc lửa và lòng bốc lửa dù không được phong là thành phố Hoa Phượng đỏ như Hải Phòng qua thơ Hải Như và nhạc Lương Vĩnh.